Kalp ve damar hastalıkları erkeklerde 40’lı yaşlardan itibaren, kadınlarda ise menopoza girdikten yaklaşık 5-6 yıl sonra gelişiyor. Yaş ilerledikçe riski de artıyor. Ancak hem bu riski öğrenmek hem de bazı önlemlerle düşürmek mümkün.
Kalp ve damar hastalıklarının gelişiminde kuşkusuz pek çok faktörün rolü var. Özellikle yüksek kan şekeri (diyabet), yüksek kan basıncı (hipertansiyon), yüksek kolesterol (hiperlipidemi), tütün ürünleri kullanımı ve ileri yaş ana risk faktörleri arasında. Ayrıca erken yaşta kalp ve damar hastalık öyküsünün bulunması, fiziksel hareketsizlik, obeziteye yol açabilen sağlıksız beslenme gibi risk faktörleri de kalp damar hastalıkları için önemli. ABD’de 20 yıldan uzun süredir takip edilen 49.255 erkek hastayla yapılan bir çalışmaya göre, aile risk faktörü olan ve olmayan hastalar karşılaştırıldığında, aile üyelerinde 50 yaş öncesi kalp ve damar hastalık öyküsü olan grupta, aile risk faktörü olmayan gruba kıyasla %50 oranında daha yüksek kalp ve damar hastalığı gelişme riski görülmüş. Aile bireyleri ne kadar erken yaşta kalp krizi, stent veya bypass öyküsüne sahipse hastanın riski de buna paralel olarak artıyor. Anadolu Sağlık Merkezi Kardiyoloji Uzmanı Dr. Nermina Alagiç, kalp ve damar hastalıklarında risk faktörlerini ele alırken, aynı zamanda risk ölçümü hakkında da önemli bilgiler paylaştı...
RİSK FAKTÖRLERİ NELER?
Ailesel yüksek kolesterol (hiperlipidemi) genetik olup belirgin yüksek kolesterol seviyelerinin izlendiği ve kalp krizi riskinin yüksek olduğu bir hastalık. Bu sorunu yaşayan kadınların %30’u 60 yaşına kadar; erkeklerin ise %50’si 50 yaşına kadar kalp krizi geçiriyor. Bir diğer yandan ailesel hiperlipidemisi olan kişilerde erken tanı ve tedavi ile koroner arter hastalığını %80 oranla azaltmak mümkün. Bu nedenle ileride kalp krizi geçirme riskini azaltmak adına olası risk faktörleri için koruyucu önlemlerin alınması önemli. Alınacak koruyucu önlemler hastanın risk faktörlerine ve sahip olduğu riske bağlı olarak değişiyor. Bu, sadece yaşam tarzı değişikliği olabilirken bazen de buna ek olarak ilaç başlamayı içerebiliyor.
Türkiye’de tüm yaş grupları için değerlendirildiğinde her iki ölümden biri kalp ve damar hastalıkları kaynaklı. Üstelik bu erken ölümlerin %80’i önlenebilir nitelikte.
KALP KRİZİ RİSKİ NASIL ÖLÇÜLÜYOR?
Kalp ve damar hastalıklarıyla mücadelenin temelini, kardiyovasküler hastalık risk faktörlerinin tespiti ve risklere karşı önlem alınması oluşturuyor. Fakat önlem ve tedaviden ne kadar yarar elde edileceğini belirleyen en önemli faktörlerden biri erken tanı. Aterosklerotik (damar sertliği olan) kalp ve damar hastalıkların oluşmasına sebep olan risk faktörlerinin araştırılması ve etkisinin daha kolay anlaşılabilir hale gelmesi amacıyla çeşitli skorlama sistemleri mevcut. Örneğin bireylerin kalp ve damar hastalıkları risklerini belirlemek için kullanılan, 12 Avrupa ülkesinin çalışmalarından elde edilen verilerin incelenmesiyle oluşturulan risk skorlamasında, kişiye ait farklı parameterelere bakılarak 10 yıllık risk düzeyi belirlenebiliyor. Dolayısıyla 40-69 yaşları arasında olup görünürde sağlıklı kişilerde 10 yıllık ölümcül ve ölümcül olmayan kalp hastalıklarıyla (miyokard infarktüsü, inme) karşılaşma riski ölçülebiliyor. Yükselmiş riske sahip olmak maalesef kalp krizi, inme, kalp yetmezliği ve diğer sorunlara dair risklerin arttığını gösteriyor. Risk belirlemede ve tanıda kullanılan, Anadolu Sağlık Merkezi'nde de uygulanan ana görüntüleme yöntemleri arasında koroner arter kalsiyum skoru, kontrastlı bilgisayarlı tomografi, koroner anjiyografi, karotis ultrasonu ve ekokardiyografi var. Amaç, önleyici müdahalelerden en fazla yararlanması gereken riski yüksek kişileri belirlemek. Özellikle belirtilerin olmadığı bireylerde riskin ölçülmesi, korunma açısından çok önemli.
RİSKİM YÜKSEK, NE YAPMALIYIM?
Kalp ve damar hastalıkları riski yüksek çıkan hastalara öncelikle hayat tarzı değişikliği önerilir ve yüksek risk faktörlerin azaltılması için gerekirse ilaç tedavisi başlatılıp hasta yakın takibe alınır.
Hem yüksek riske sahip hem de olası hastalıklardan korunmak için alınması gereken ana önlemler ortaktır. Aşağıdaki önerilerle kalp ve damar hastalıkları riskinizi düşürebilirsiniz:
Tütün ürünleri kullanıyorsanız bırakın.
Haftada 150-300 dakika orta şiddette (yürüme, yüzme, jogging vb.) veya 75-150 dakika yüksek tempoda egzersiz yapın.
Kilonuzu koruyun.
Her gün en az 200 gram meyve ve sebze tüketin.
Haftada 2 kez omega-3 miktarı yüksek balık tüketin (somon, uskumru, sardalya gibi).
Kırmızı et tüketiminizi haftada en fazla 350-500 gram ile sınırlandırın.
Günde 30 gram çiğ kuruyemiş tüketin.
Diyabetiniz varsa önerilere uyun ve şeker dengenize dikkat edin.
Tansiyonunuzu korumak için günde 5 gramdan fazla tuz tüketmeyin.
HİPERTANSİYON POLİKLİNİĞİ HİZMETE GİRDİ!
Türkiye’de her 3 erişkinden 1’i hipertansiyon hastası. Hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları açısından en önemli ana risk faktörlerinden biri. Bu gerçekten hareketle Anadolu Sağlık, Ataşehir Tıp Merkezi Hipertansiyon Polikliniği hizmete girdi. Kliniğin amacı; multidisipliner yaklaşım vizyonuyla hastaya zamanında tanı koymak, gereken tedaviyi etkin biçimde uygulayarak hastayı yakından takip edebilmek ve hipertansiyonun sebep olabileceği kronik hastalıklardan korumak.
