Mustafa Kemal 1893-1927 yılları arasında kesintisiz olarak tam 34 yıl asker olarak görev yapmıştır.
Askeri okulda öğrenci olarak başlayan askerlik serüveni 1927 yılında Mareşal rütbesi ile son bulmuştur.
57 yıllık yaşamının 23 yılı sivildir
Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın askeri ve siyasi lideridir.
Tabi ki zaman, zaman Mustafa Kemal Paşa ile Enver Paşa arasında kıyaslama yapılır.
Hangisinin daha iyi asker ve lider olduğu tartışılır.
Tarih bu konuda net yanıtını Gazi Paşa'dan yani Mustafa Kemal’den yana vermiştir.
Mustafa Kemal, öngörüleri yüksek, dünyayı iyi okuyabilen, maceraperest değil, gerçeklerin izinde giden bir liderdi.
Tarihçilerin kutbu olarak bilinen Halil İnalcık, ‘Atatürk ve Demokratik Türkiye' kitabının bir bölümünde şunları ifade ediyor:
“İttihatçılar, Mustafa Kemal'in ezeli rakibi Enver Paşa'yı çağırıp başa geçirmek düşüncesindedirler. Meclis başkanlığı seçiminde Mustafa Kemal'in 1 1 0 oy almasına karşı, Celaleddin Arif Bey 109 oy almıştır. Mustafa Kemal'in etrafındaki grup, Müdafaa-i Hukuk mensupları olup ileride Halk Fırkası'nı oluşturacaktır.
Vatanın kurtuluşu ortak kaygı olduğundan, bütün bu gruplar, zaman zaman sert bir muhalefet göstermelerine rağmen, sonunda birleşip Mustafa Kemal'e güven gösteriyor ve istediği yetkileri veriyordu. Mustafa Kemal bağımsızlık savaşının en bunalımlı günlerinde, düşmanı Sakarya üzerinde durdurup geri attığı zaman (23 Ağustos-3 Eylül 1 92 1 ) TBMM ona, Gazi unvanı ile Müşirlik (mareşallik) rütbesi tevcih eder.
Kendisine bundan sonra, ölümüne kadar Gazi Paşa diye hitap edilir.
Gazilik, XI. yüzyıldan beri Türkler için en kutlu unvandır.
Anadolu'yu Bizans' tan alıp yurt yapan, orada Batı'nın Haçlı ordularına karşı yüzyıllarca savaşan ve sonunda Yunanlıları öne sürerek Anadolu'yu paylaşmaya kalkışan Avrupa emperyalist kuvvetlerini Sakarya'da durdurup geriye atan, hep o gazi Türklerdir.
Sakarya, gerçekten Mustafa Kemal'in ve yeni Türk devletinin tarihinde kesin bir dönüm noktasıdır.
Bu tarihten sonra Mustafa Kemal'in vatan kurtarıcı önderliğine kimse karşı gelememiştir.
O zaman Kafkas sınırında bekleyen Enver Paşa bu zafer üzerine bırakıp gitmiştir..”
Olayın özeti budur.
