CHP’li Nail Çiler TBMM Plan Bütçe Komisyonunda görüşülen Ticaret Bakanlığı bütçesi üzerine konuştu. Ticaretin içinden geldiğini ve 4 dönem oda başkanlığı yaptığını vurgulayan Çiler; “Ben 4 dönem Oda Başkanlığı yaptım, Değerli Bakanım beni çok iyi tanır. Bu marketler zinciri bir hastalık ve yirmi yıldır Hükûmetin önünde bekliyor. Şimdi, Anayasa'nın 173'üncü maddesi "Devlet esnaf ve sanatkarı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alır" hükmünü taşımaktadır. Hükûmet, zincir marketlerle ilgili düzenleme yapmayarak anayasal görevini yerine getirmemiştir. Bir Covid-19 salgını yaşadık fakat bu marketler dayanıksız tüketim mallarının yanında buzdolabı sattılar, televizyon sattılar, telefon sattılar. Bunun gözden geçirilmesi lazım. 2022 verilerine göre bakıyorsunuz; sektöre 6 büyük firma hakim bunlar zaten çoğu birbirleriyle evlilik yapmışlar, çünkü piyasadaki fiyatları onlar belirliyor. Türkiye'de 32.125 tane mahalle var fakat bunların 40.000 şubesi var yani buna bir an önce el atılması lazım. Biz dayanıksız tüketim malları deriz ticarette, eğer bu marketler yasası çıkmış olsa bugün belki bu fahiş fiyatları konuşmayacaktık” dedi.
Gıda enflasyonunu da vurgulayan Çiler; “Bugün Dünya Bankası gıda enflasyonu Dünya Bankası gıda enflasyonu ve ilk 10 ülkeyi açıkladı; Venezuella %318 oranla birinci, Lübnan %239 oranla ikinci, Arjantin yüzde 150 oranla üçüncü, Türkiye %76 oranıyla dördüncü. İstanbul Ticaret Odası da bugün açıkladı enflasyon verilerini açıkladı %73.18. Bunlar Eylül ayı enflasyonu” dedi.
AVM’lerle ilgili de konuşan CHP’li Çiler AVM’ler ile ilgili düzenleme yapılıp yapılmayacağını Bakan’a sordu. Çiler; “Şimdi bunun dışında bir de AVM’lerin bir gerçeği var. Türkiye'de 2023'ün 2 çeyreğinde Türkiye'deki AVM sayısı 455. AVM'ler ile ilgili bir düzenleme düşünülüyor mu acaba öğrenmek istiyorum. Çünkü bunların tatil günü bile yok. Araştırdığınız zaman AVM'ler Türkiye'de 3 ya da 4 işletmenin elinde. Bunlar hem metrekareden fiyat alıyor hem de cirodan para istiyor. Bunlar hep döviz üzerinden olduğu için bunların belli sıkıntıları var, bunların da muhakkak giderilmesi lazım” dedi.
Teşvikler İlçe Bazında Verilmeli
TBMM Plan Bütçe Komisyonunda yaptığı değerlendirmede teşviklerin il bazında değil ilçe bazıdna verilmesi gerektiğini vurgulayan Çiler, “Kocaeli, 13 tane organize sanayi bölgesi, 37 limanı, 2 serbest bölgesi olan bir yer; aynı zamanda 130 tane AR-GE merkezi, 5 tane teknoloji geliştirme bölgesi var. Türkiye'de toplam faal olan teknoloji geliştirme bölgesi sayısı 76; ihracatta İstanbul'dan sonra 2'nci sıradayız. Ben hep diyorum ki politika Ankara'dan yönetiliyor, sanayi Kocaeli'nden; Kocaeli'nin kalbi de Gebze'dir. Neden Gebze'dir? Gebze'de 10 tane OSB var. Sadece Dilovası'nın 53 bin nüfusu var. Dünyanın hiçbir yerinde 53 bin nüfusu olan yere 6 tane OSB düşmüyor. Bugün Ankara başkent, 5 milyon 800 bin nüfusu var, Ankara'da 10 tane OSB var. Şimdi bu sizin dikkatinizi çekmemiştir belki; teşvikler verilirken biz il bazında değil, ilçe bazında istiyoruz. Teşvikler verilirken gelişmiş ilçelere göre verilmesi lazım” dedi.
Yapılan çalışmalarla hak ettiği teşviklerin alınamadığını belirten Çiler; “Biz denizi görüyoruz diye birinci bölgeyiz, cezalandırılıyoruz; bakıyorsunuz 65 ilin toplamından fazla ihracat yapan bir yer, 70 ilin toplamından fazla vergi veren bir yer, tahsilatta Türkiye 1'incisi değerli arkadaşlar, tekrar ediyorum, tahsilatta Türkiye 1'incisi. O zaman biz de diyoruz ki: Eğer ekonomiye bu kadar katkı sağlıyorsak ilçe bazında teşviklerin verilmesi lazım” dedi.
Krediye erişimin de giderek zorlaştığını ve esnafın dükkanını kapatmak zorunda kaldığına değinen Çiler, “Bir de eskiden can suyu kredileri vardı, KGF. Kredi çıkarıyorsunuz fakat finansa erişim çok zor. Değerli Bakanım, siz benden iyi biliyorsunuz bunları aslında. Eskiden bir nefes olsun diye can suyu kredisi veriyordunuz. Şimdi verdiğiniz zaman da ilçelere sınır koyuyorsunuz. Örneğin, geçen dönem 500 yüz kişi müracaat ediyor esnaf ve sanatkarlar odasından 28 kişi kredi alabildi. Bunların gözden geçirilmesi lazım” dedi.
Nitelikli Eğitim Yok
Mesleki eğitimde yaşanan sıkıntıların altını çizen Çiler, nitelikli eleman bulamadıklarını vurguladı. CHP’li Çiler; “Böyle gelişmiş bir bölgede biz de sıkıntı yaşıyoruz; nitelikli eleman sıkıntısı var, mesleki eğitimde sıkıntı var. Sağ olun, son yıllarda Hükûmette Millî Eğitime kim geldiyse, hangi bakan geldiyse yazboz tahtasına çevirdi” dedi.
Eğitimci olduğunun altını çizen Çiler; “Ben de bir eğitimci, iş insanıyım aynı zamanda. Değerli arkadaşlar, ezbere dayalı eğitim modeli bütün dünyada iflas etmiştir. Artık, millî eğitimde veriden değer elde eden, ölçme değerlendirmeyi yapan, yapay zekâya uyumlu bu modellerin uygulanması lazım” diyerek konuşmasını tamamladı.
